Pierwsza trombektomia mechaniczna u dwulatka w Polsce: Przełom w leczeniu udaru

W Dolnośląskim Szpitalu Specjalistycznym im. T. Marciniaka we Wrocławiu przeprowadzono przełomowy zabieg trombektomii mechanicznej u dwuletniego chłopca, który doznał udaru niedokrwiennego mózgu. To pierwszy tego typu zabieg w Polsce wykonany u tak młodego pacjenta, co stanowi kamień milowy w polskiej medycynie, szczególnie w dziedzinie pediatrycznej neuroradiologii. Artykuł szczegółowo omawia okoliczności zabiegu, jego znaczenie, kontekst medyczny oraz implikacje dla przyszłości leczenia udarów u dzieci.

Tło i okoliczności zabiegu

Udar u dwulatka: Rzadki przypadek

Udar niedokrwienny mózgu u dzieci jest zjawiskiem niezwykle rzadkim, stanowiącym około 1-2% wszystkich przypadków udaru. W przeciwieństwie do dorosłych, u których udar najczęściej wynika z miażdżycy lub nadciśnienia, u dzieci może być spowodowany wadami wrodzonymi naczyń, infekcjami, urazami lub chorobami genetycznymi. W przypadku dwuletniego chłopca, który trafił do szpitala im. Marciniaka, objawy obejmowały porażenie połowicze (osłabienie jednej strony ciała), co wskazywało na poważne zaburzenie przepływu krwi w mózgu.

Szybka diagnoza była kluczowa. Objawy udaru u dzieci często są mylone z innymi schorzeniami, takimi jak migrena czy padaczka, co opóźnia leczenie. W tym przypadku personel medyczny błyskawicznie rozpoznał problem i skierował pacjenta do Pracowni Neuroradiologii Zabiegowej, gdzie podjęto decyzję o wykonaniu trombektomii mechanicznej.

Czym jest trombektomia mechaniczna?

Trombektomia mechaniczna to zaawansowana procedura endowaskularna polegająca na mechanicznym usunięciu skrzepliny blokującej naczynie krwionośne w mózgu. Zabieg wykonuje się przez wprowadzenie cewnika, najczęściej przez tętnicę udową, do zamkniętego naczynia mózgowego. Następnie za pomocą specjalnych urządzeń, takich jak stenty retrievery lub aspiratory, skrzeplina jest usuwana, co przywraca przepływ krwi.

Procedura ta jest standardem w leczeniu udaru niedokrwiennego u dorosłych, szczególnie w przypadku dużych zatorów, gdy tromboliza dożylna (podanie leków rozpuszczających skrzeplinę) jest nieskuteczna lub przeciwwskazana. U dzieci jednak trombektomia jest rzadko stosowana ze względu na mniejsze naczynia krwionośne, większe ryzyko powikłań i brak wytycznych dla tej grupy wiekowej.

Przełomowy zabieg we Wrocławiu

Szczegóły procedury

Zabieg przeprowadzono w Dolnośląskim Szpitalu Specjalistycznym im. T. Marciniaka, który od lat specjalizuje się w leczeniu udarów. Pod kierownictwem dr n. med. Katarzyny Lubkowskiej, zespół neuroradiologów, neurologów, anestezjologów dziecięcych i pielęgniarek wykonał trombektomię u dwulatka. Procedura była wyjątkowo skomplikowana z kilku powodów:

• Wiek pacjenta: Naczynia krwionośne dwulatka są znacznie węższe niż u dorosłych, co wymagało niezwykłej precyzji i specjalistycznego sprzętu.
• Rzadkość przypadku: Brak wcześniejszych doświadczeń w Polsce z trombektomią u tak młodych pacjentów oznaczał, że zespół musiał działać w dużej mierze w oparciu o własne doświadczenie i międzynarodowe doniesienia naukowe.
• Czas: W leczeniu udaru kluczowe jest tzw. okno terapeutyczne, czyli maksymalnie 6 godzin od wystąpienia objawów. Szybka reakcja zespołu pozwoliła zmieścić się w tym czasie.

Zabieg zakończył się sukcesem – skrzeplina została usunięta, a przepływ krwi w mózgu przywrócony. Po procedurze dziecko trafiło na oddział intensywnej terapii dziecięcej, a następnie na rehabilitację. Według doniesień, skutki udaru są niemal niewidoczne, a chłopiec wraca do pełnego zdrowia.

Znaczenie zespołu interdyscyplinarnego

Sukces zabiegu był możliwy dzięki współpracy wielu specjalistów. Kluczową rolę odegrała Pracownia Neuroradiologii Zabiegowej, która w szpitalu im. Marciniaka wykonuje rocznie około 200 trombektomii u dorosłych. W przypadku dwulatka niezbędna była także specjalistyczna opieka pediatryczna, w tym anestezjologia dziecięca i intensywna terapia. Szpital zdobył wcześniej międzynarodowe nagrody, m.in. diamentowy status ESO Angels, za skuteczność w leczeniu udarów, co świadczy o wysokim poziomie przygotowania zespołu.

Kontekst medyczny i znaczenie zabiegu

Udar u dzieci: Wyzwania diagnostyczne i terapeutyczne

Udar niedokrwienny u dzieci jest trudniejszy do zdiagnozowania niż u dorosłych, ponieważ objawy mogą być nietypowe, a świadomość tego schorzenia w pediatrii jest niższa. Najczęstsze symptomy to:

• Nagłe osłabienie lub porażenie jednej strony ciała
• Zaburzenia mowy lub trudności w mówieniu
• Asymetria twarzy (np. opadanie kącika ust)
• Dezorientacja lub utrata przytomności

W przypadku dwulatka kluczowe było szybkie rozpoznanie udaru przez personel medyczny oraz natychmiastowy transport do ośrodka zdolnego do przeprowadzenia trombektomii. Wrocławski szpital, jako jeden z 27 ośrodków w Polsce uczestniczących w programie pilotażowym trombektomii mechanicznej, dysponuje odpowiednim zapleczem technologicznym i doświadczonym personelem.

Trombektomia u dzieci: Nowe horyzonty

Choć trombektomia mechaniczna jest standardem u dorosłych, jej zastosowanie u dzieci pozostaje w fazie badań. Międzynarodowe dane, takie jak te opublikowane w czasopiśmie Neurologia (2024), wskazują, że trombektomia może być skuteczna i bezpieczna u dzieci z niedrożnością dużych naczyń mózgowych, poprawiając wyniki funkcjonalne w porównaniu z innymi metodami leczenia. Jednak ze względu na brak ugruntowanych wytycznych, każdy taki zabieg u dziecka jest pionierski.

Przypadek z Wrocławia jest szczególnie przełomowy, ponieważ dotyczył pacjenta w wieku zaledwie dwóch lat. Wcześniejsze zabiegi w Polsce, takie jak trombektomia u 15-latka w Gdańsku (2019) czy u 13-latka w Wojskowym Instytucie Medycznym (2022), dotyczyły starszych dzieci. Zabieg u dwulatka pokazuje, że zaawansowane techniki endowaskularne mogą być adaptowane do najmłodszych pacjentów, co otwiera nowe możliwości w leczeniu pediatrycznym.

Porównanie z innymi innowacyjnymi zabiegami w Polsce

Trombektomia u nastolatków

Wrocław im. Marciniaka ma już doświadczenie w leczeniu udarów u młodych pacjentów. W 2024 roku lekarze z tego szpitala wykonali trombektomię u 16-letniej dziewczynki, która doznała udaru z ostrym niedowładem prawej strony ciała. Był to pierwszy taki zabieg na Dolnym Śląsku u nastolatki, a pacjentka wróciła do pełnej sprawności po leczeniu i rehabilitacji.

Inne pionierskie procedury

Wrocław jest liderem w innowacyjnych zabiegach pediatrycznych. Przykłady obejmują:

• Kraniotomia wybudzeniowa u 14-latki (2021), pierwsza na Dolnym Śląsku u dziecka.
• Terapia CAR-T w leczeniu nowotworów krwi u dzieci, wprowadzona w Klinice „Przylądek Nadziei” (2022).
• Nowatorskie operacje kardiochirurgiczne i onkologiczne, takie jak usunięcie guza nerki u pięciolatka.

Zabieg u dwulatka wyróżnia się jednak ze względu na wiek pacjenta i rzadkość udaru w tej grupie wiekowej, co czyni go unikalnym na skalę kraju.

Implikacje dla medycyny i społeczeństwa

Rozwój pediatrycznej neuroradiologii

Sukces zabiegu wzmacnia pozycję Polski jako ośrodka zaawansowanych procedur endowaskularnych, szczególnie w pediatrii. Szpital im. Marciniaka, dzięki swojemu doświadczeniu i nowoczesnemu zapleczu, może stać się liderem w tej dziedzinie, inspirując inne placówki do adaptacji podobnych technik.

Świadomość udaru u dzieci

Przypadek dwulatka podkreśla potrzebę edukacji na temat udaru u dzieci. Rodzice i personel medyczny muszą być świadomi, że udar może dotyczyć także najmłodszych, a szybkie rozpoznanie objawów jest kluczowe dla powodzenia leczenia. Kampanie takie jak „Zawał, udar – jedna choroba”, prowadzona przez szpital im. Marciniaka, mogą pomóc w zwiększeniu tej świadomości.

Dostępność leczenia

Zabieg u dwulatka potwierdza skuteczność programu pilotażowego trombektomii mechanicznej, w którym uczestniczy szpital im. Marciniaka. Od 1 lipca 2024 roku trombektomia jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co zwiększa jej dostępność. Jednak nadal tylko 4,5% pacjentów z udarem niedokrwiennym w Polsce korzysta z tej procedury, co wskazuje na potrzebę dalszego rozwoju infrastruktury i szkolenia personelu.

Podsumowanie

Pierwsza w Polsce trombektomia mechaniczna u dwuletniego chłopca z udarem niedokrwiennym mózgu, przeprowadzona w Dolnośląskim Szpitalu Specjalistycznym im. T. Marciniaka, to wydarzenie o ogromnym znaczeniu dla polskiej medycyny. Zabieg, wykonany pod kierownictwem dr n. med. Katarzyny Lubkowskiej, nie tylko uratował życie dziecka, ale także pokazał, że zaawansowane techniki endowaskularne mogą być skutecznie stosowane u najmłodszych pacjentów. Sukces ten był możliwy dzięki szybkiej reakcji, doświadczeniu zespołu i nowoczesnemu zapleczu szpitala.

Przypadek ten otwiera nowe perspektywy dla pediatrycznej neuroradiologii, podkreśla znaczenie wczesnej diagnozy udaru u dzieci i wskazuje na potrzebę dalszego rozwoju programów leczenia udaru w Polsce. Wrocławski szpital, dzięki swojemu osiągnięciu, umacnia swoją pozycję jako lider w leczeniu udarów, a historia dwulatka staje się inspiracją dla innych ośrodków medycznych.

Źródła

• Medonet: „Lekarze z Wrocławia uratowali dwulatka. 'Pierwszy taki zabieg’” (05.05.2025)
• TVN24: Post na X o trombektomii u dwulatka (05.05.2025)
• Strona Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka
• Infor.pl: Lista szpitali w programie pilotażowym trombektomii mechanicznej
• Termedia: „Trombektomia wewnątrznaczyniowa u dzieci z udarem niedokrwiennym” (07.11.2024)
• Rynek Zdrowia: „Przełomowy zabieg leczenia ostrego udaru mózgu u 13-latka w WIM” (21.11.2022)