Nowe zasady leczenia sanatoryjnego 2025 – kto skorzysta na zmianach?

Nowa ustawa o leczeniu sanatoryjnym: rozszerzone możliwości dla seniorów i dzieci od 1 lipca 2025

Wprowadzenie zmian systemowych

Z dniem 1 lipca 2025 roku wejdzie w życie nowelizacja ustawy o leczeniu uzdrowiskowym, która wprowadza szereg fundamentalnych zmian w dostępie do sanatoriów. Nowe przepisy mają na celu zwiększenie dostępności leczenia sanatoryjnego dla szerszej grupy pacjentów, w szczególności seniorów, osób po incydentach neurologicznych oraz dzieci z przewlekłymi schorzeniami układu nerwowego.

Reforma ta wynika z potrzeby zaktualizowania modelu opieki zdrowotnej, który przez lata nie uwzględniał wystarczająco postępu medycyny rehabilitacyjnej ani realnych potrzeb rosnącej populacji osób starszych. Dodatkowo, zmiany zostały opracowane w ścisłej współpracy z organizacjami pacjenckimi i środowiskami akademickimi.

Kluczowe założenia ustawy

Ustawa zakłada uproszczenie procedur, skrócenie czasu oczekiwania na leczenie oraz rozszerzenie listy specjalistów mogących wypisywać skierowania. Zmiany te są odpowiedzią na długoletnie postulaty środowisk lekarskich, pacjentów i organizacji prozdrowotnych, które od lat wskazywały na konieczność reformy w zakresie leczenia uzdrowiskowego w Polsce. Przewiduje się również wprowadzenie systemu monitorowania jakości świadczonych usług sanatoryjnych i oceny efektywności leczenia.

Rozszerzenie grup uprawnionych do leczenia uzdrowiskowego

Seniorzy i osoby po incydentach neurologicznych

Od 1 lipca 2025 roku z leczenia uzdrowiskowego będą mogły skorzystać nowe grupy pacjentów, w tym:

• Osoby po udarach mózgu,
• Pacjenci po urazach czaszkowo-mózgowych,
• Osoby cierpiące na przewlekłe choroby neurologiczne.

Dotychczas dostęp do sanatoriów był ograniczony głównie do osób z chorobami reumatologicznymi i układu oddechowego. Teraz, dzięki nowym przepisom, rehabilitacja neurologiczna stanie się integralną częścią leczenia sanatoryjnego, co ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości życia osób po incydentach neurologicznych.

Wprowadzenie tych grup do systemu leczenia uzdrowiskowego ma również wymiar prewencyjny – umożliwia wcześniejsze rozpoczęcie terapii, co znacząco zwiększa szanse na odzyskanie samodzielności i zmniejsza długofalowe koszty społeczne wynikające z trwałej niepełnosprawności.

Dzieci z chorobami neurologicznymi

Nowelizacja po raz pierwszy w historii obejmuje dzieci od 3. roku życia z jednostkami chorobowymi oznaczonymi w klasyfikacji ICD-10 symbolami G80–G83. Oznacza to m.in. dzieci z porażeniem mózgowym, niedowładami, zespołami padaczkowymi oraz zaburzeniami funkcji ruchowych. Rehabilitacja sanatoryjna dla tej grupy pacjentów ma charakter nie tylko leczniczy, ale również rozwojowy i edukacyjny.

Pobyt w sanatorium może przyczynić się do poprawy jakości życia dziecka i całej rodziny, umożliwiając jednoczesne leczenie, opiekę psychologiczną i wsparcie logopedyczne. W wielu przypadkach umożliwia także diagnozę współistniejących zaburzeń oraz planowanie dalszego procesu terapeutycznego.

Uproszczenie i cyfryzacja procedury kierowania

Szybsze wystawianie skierowań

Dotychczas proces wypisywania skierowania do sanatorium trwał średnio od 10 do 15 minut i wymagał szczegółowego wypełnienia wielu pól formularza. Nowelizacja skraca ten czas do około 4 minut. Kluczowa zmiana polega na tym, że lekarz może zaznaczyć ogólny stan zdrowia jako „bez odchyleń od normy”, bez konieczności podawania szczegółowych danych takich jak ciśnienie, tętno, masa ciała, o ile mieszczą się w dopuszczalnym zakresie.

Dodatkowo, wprowadzony zostanie elektroniczny system zarządzania skierowaniami, który umożliwi szybszą komunikację między placówkami i zapewni większą przejrzystość procesu kwalifikacyjnego. Oczekuje się, że do 2026 roku wszystkie skierowania będą w pełni cyfrowe.

Precyzyjne określenie rodzaju leczenia

W nowym formularzu lekarz będzie zobowiązany do zaznaczenia rodzaju leczenia: stacjonarne lub ambulatoryjne. Ta zmiana ułatwi placówkom uzdrowiskowym planowanie harmonogramów turnusów i zwiększy efektywność wykorzystania dostępnych miejsc. Umożliwi to także bardziej indywidualne podejście do potrzeb pacjenta, w tym możliwość łączenia pobytu z innymi formami terapii środowiskowej.

Więcej lekarzy uprawnionych do kierowania na leczenie

Rozszerzenie kompetencji lekarskich

Nowelizacja ustawy umożliwi wypisywanie skierowań przez szerszy katalog lekarzy, w tym:

• Lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ),
• Internistów,
• Ortopedów,
• Reumatologów (po przeszkoleniu).

Lekarze specjalizujący się w dziedzinach nieposiadających wcześniej uprawnień, będą mogli uzyskać je po odbyciu certyfikowanego kursu z zakresu balneologii i medycyny fizykalnej. Pierwsze takie kursy mają ruszyć jesienią 2025 roku, a pełne uprawnienia wejdą w życie od 1 stycznia 2026. Nowe zasady wpłyną na skrócenie kolejek oraz zwiększenie dostępności opieki rehabilitacyjnej, szczególnie w mniejszych miejscowościach i regionach o ograniczonym dostępie do specjalistów.

Skrócenie przerw między turnusami

Szybszy powrót do leczenia

Kolejną istotną zmianą jest skrócenie obowiązkowej przerwy pomiędzy kolejnymi turnusami sanatoryjnymi. Dotychczas pacjenci musieli czekać minimum 12 miesięcy na ponowną kwalifikację. Po wejściu w życie ustawy okres ten zostanie skrócony do 6 miesięcy. Zmiana ta ma na celu umożliwienie bardziej intensywnej rehabilitacji pacjentów wymagających długofalowej terapii.

Eksperci wskazują, że krótsze odstępy między turnusami sprzyjają stabilizacji efektów leczenia oraz zmniejszają ryzyko nawrotów schorzeń przewlekłych. Jest to szczególnie istotne w kontekście rosnącego odsetka pacjentów w wieku senioralnym, którzy potrzebują stałego wsparcia terapeutycznego.

Aspekty organizacyjne i finansowe

Finansowanie i adaptacja systemowa

Zgodnie z założeniami Ministerstwa Zdrowia, nowe przepisy mają zostać sfinansowane w ramach zwiększonego budżetu NFZ na 2025 i 2026 rok. Resort zakłada również możliwość współfinansowania części turnusów przez samorządy lokalne oraz organizacje pozarządowe, zwłaszcza w przypadku dzieci i osób po ciężkich urazach neurologicznych.

Dodatkowo, wprowadzony zostanie system bonów zdrowotnych, które mogą być wykorzystane przez osoby o niskich dochodach, umożliwiając im częściowe pokrycie kosztów pobytu w sanatorium poza limitem NFZ. Program ten ma być testowany pilotażowo w trzech województwach.

Adaptacja uzdrowisk

Uzdrowiska mają czas do końca 2025 roku na dostosowanie swoich procedur i infrastruktury do nowych grup pacjentów. Wymagane będzie zapewnienie specjalistycznej opieki neurologicznej, logopedycznej, psychologicznej oraz nowoczesnego sprzętu do rehabilitacji neurofizjologicznej.

Zostaną także opracowane nowe standardy jakościowe i akredytacyjne, które będą musiały spełnić placówki starające się o kontrakt z NFZ. Część ośrodków już rozpoczęła inwestycje modernizacyjne, w tym rozbudowę bazy noclegowej i przystosowanie obiektów do potrzeb dzieci i osób z ograniczeniami ruchowymi.

Podsumowanie zmian

Nowelizacja ustawy o leczeniu sanatoryjnym od 1 lipca 2025 roku to krok milowy w kierunku zwiększenia dostępności i efektywności rehabilitacji w Polsce. Dzięki zmianom:

• Więcej osób zyska realny dostęp do leczenia uzdrowiskowego,
• Skróci się czas oczekiwania i uproszczą się procedury,
• Leczenie stanie się bardziej zindywidualizowane i dostosowane do potrzeb neurologicznych,
• System będzie bardziej elastyczny i nowoczesny,
• Uzdrowiska przejdą modernizację i dostosują się do nowych standardów,
• Rozszerzy się katalog lekarzy kierujących i możliwości dla pacjentów z mniejszych ośrodków.

Nowa ustawa to nie tylko odpowiedź na potrzeby społeczne, ale również ważny element reformy systemu ochrony zdrowia w Polsce, nastawionej na profilaktykę, rehabilitację i poprawę jakości życia obywateli. Dzięki zaangażowaniu wielu środowisk i instytucji możliwe będzie stworzenie nowoczesnego i bardziej dostępnego modelu leczenia sanatoryjnego dla przyszłych pokoleń.