Powodzie w Australii 2025: Katastrofa raz na 500 lat

Wprowadzenie

W maju 2025 roku wschodnią Australię, przede wszystkim regiony Mid North Coast i Hunter w stanie Nowa Południowa Walia (NSW), nawiedziły katastrofalne powodzie, określane przez ekspertów jako „zdarzenie raz na 500 lat”. Ulewne deszcze, miejscami przekraczające 300 mm w ciągu 24 godzin, wywołały rekordowe wezbrania rzek, takich jak Manning, Paterson, Hastings, Williams, Nambucca i Macleay. Powodzie doprowadziły do izolacji około 48 800 osób, masowych ewakuacji, ofiar śmiertelnych oraz ogromnych strat materialnych. Artykuł szczegółowo omawia przyczyny, skutki, działania ratunkowe, reakcje społeczne i polityczne, a także szerszy kontekst międzynarodowy i wpływ zmian klimatycznych, opierając się na zweryfikowanych źródłach.

Przyczyny powodzi

Warunki meteorologiczne

Powodzie zostały wywołane przez intensywny system pogodowy typu „przybrzeżny rów” (coastal trough), który przyniósł ulewne deszcze na wschodnie wybrzeże Australii. Australijskie Biuro Meteorologiczne (Bureau of Meteorology, BoM) poinformowało, że w miejscowości Wingham odnotowano 464 mm deszczu w ciągu 48 godzin, co stanowi rekord dla tego regionu. Kluczowe cechy systemu pogodowego obejmują:

• Intensywne opady: W wielu miejscach spadło od 150 do 300 mm deszczu w ciągu 24 godzin, trzykrotnie przekraczając średnie majowe opady.
• Długotrwałe deszcze: Opady trwały kilka dni, nasycając glebę i powodując szybkie wezbrania rzek.
• Silne wiatry: Wiatry osiągające prędkość do 80 km/h powodowały dodatkowe szkody, takie jak powalone drzewa i uszkodzenia infrastruktury.

BoM ostrzegło przed dalszymi opadami, prognozując kolejne 150–200 mm deszczu w ciągu 24 godzin, co mogło pogorszyć sytuację w regionach takich jak Northern Tablelands, Northern Rivers i Hawkesbury Nepean Valley.

Rekordowe wezbrania rzek

Rzeka Manning w Taree osiągnęła poziom ponad 6 metrów, przekraczając rekord powodziowy z 1929 roku. Andrew Gissing, dyrektor generalny Natural Hazards Research Australia, określił to jako zdarzenie o prawdopodobieństwie wystąpienia 0,2% w danym roku, czyli „raz na 500 lat”. Rzeki Gloucester, Paterson, Hastings, Williams, Nambucca i Macleay również przekroczyły poziomy alarmowe, powodując rozległe zalania. Na przykład rzeka Gloucester w Gloucester oraz rzeka Williams osiągnęły poziomy określane jako „poważne”.

Wpływ zmian klimatycznych

Choć pojedyncze zdarzenie pogodowe nie może być bezpośrednio przypisane zmianom klimatycznym, eksperci wskazują, że globalne ocieplenie zwiększa intensywność i częstotliwość ekstremalnych opadów. Ciepła atmosfera magazynuje więcej wilgoci, co prowadzi do większych opadów podczas burz. Australijski klimat ocieplił się o około 1,5°C od 1910 roku, co nasila zarówno susze, jak i powodzie. Zjawisko La Niña, które w ostatnich latach przyczyniło się do intensywnych opadów w Australii, jest dodatkowo wzmacniane przez ciepłe oceany.

Skutki powodzi

Izolacja społeczności i ewakuacje

Powodzie odcięły od świata około 48 800 osób w regionach Mid North Coast i Hunter, w tym w miejscowościach Taree, Wingham, Glenthorne, Coffs Harbour, Kempsey, Port Macquarie-Hastings i Dungog. Główne skutki obejmują:

• Zamknięte drogi i mosty: Zalane zostały główne arterie, takie jak Pacific Highway, oraz lokalne drogi, w tym Bight Bridge w Wingham, co uniemożliwiło transport i odcięło całe społeczności.
• Ewakuacje: Setki mieszkańców otrzymały natychmiastowe nakazy ewakuacji. W Taree, Wingham i Glenthorne ratowano ludzi z dachów domów za pomocą helikopterów i łodzi. Przykładem jest Holly Pillotto, uratowana z górnego poziomu swojego domu w Taree, gdy woda sięgała niemal do okien.
• Zalane miejscowości: W Wingham dziesiątki domów znalazły się pod wodą, a w Coffs Harbour i Smithtown odnotowano poważne zalania. New South Wales State Emergency Service (SES) poinformowało, że 23 200 gospodarstw domowych zostało odciętych od świata, a 9500 nieruchomości znajdowało się w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów objętych ostrzeżeniami powodziowymi.

Straty ludzkie

Do 22 maja 2025 roku potwierdzono dwie ofiary śmiertelne:

• David Knowles, 63-letni mieszkaniec Moto, uznany przez rodzinę za bohatera za zachęcanie służb ratunkowych do pomagania innym w pierwszej kolejności. Premier NSW Chris Minns złożył kondolencje, podkreślając wpływ jego śmierci na lokalną społeczność.
• Druga ofiara, której tożsamość nie została publicznie ujawniona w dostępnych źródłach.

Dwie osoby pozostają zaginione: 60-letnia kobieta, której pojazd utknął w wodach powodziowych między Armidale a Coffs Harbour, oraz 49-letni mężczyzna, który nie wrócił do domu po spacerze w pobliżu zalanej drogi w Nymboida. Premier Minns wyraził obawy, że w ciągu kolejnych 24 godzin mogą nadejść dalsze tragiczne wieści.

Straty materialne i gospodarcze

Powodzie spowodowały znaczne szkody w infrastrukturze i gospodarce:

• Infrastruktura: Zamknięto 68 szkół publicznych oraz kilka placówek niezależnych. Zniszczono tysiące kilometrów dróg, mostów i ogrodzeń, co znacząco utrudniło komunikację i odbudowę.
• Rolnictwo: Zalane zostały pastwiska i pola uprawne, co dotknęło lokalnych rolników. Wcześniejsze powodzie w Queensland (marzec–kwiecień 2025) spowodowały straty 150 000 sztuk bydła i owiec, a podobne skutki są spodziewane w NSW.
• Biznesy: Wiele lokalnych sklepów, w tym placówki Woolworths, zostało zamkniętych lub działało w ograniczonym zakresie. Insurance Council of Australia oszacowało, że powodzie mogą wygenerować tysiące roszczeń ubezpieczeniowych, podobnie jak w Queensland, gdzie zgłoszono ponad 7500 wniosków.

Zagrożenia zdrowotne

Wody powodziowe niosły ryzyko skażenia ściekami, odpadami zwierzęcymi i chemikaliami, co stanowiło zagrożenie dla zdrowia publicznego. SES zaapelowało do mieszkańców, aby unikali kontaktu z wodą powodziową i przestrzegali zaleceń służb.

Działania ratunkowe

Operacje prowadzone przez SES

New South Wales State Emergency Service (SES) przeprowadziło szeroko zakrojone operacje ratunkowe:

• 600 akcji ratunkowych: Od początku powodzi SES przeprowadziło ponad 600 operacji, w tym 130 w Taree, Wingham i Glenthorne, ratując ludzi z zalanych domów, samochodów i dachów.
• Zasoby ludzkie i sprzętowe: W akcjach uczestniczyło 2500 ratowników, wspieranych przez 500 łodzi ratunkowych, ciężarówki oraz dziewięć helikopterów operujących między Hunter a Coffs Harbour.
• 4600 zgłoszeń pomocy: SES odnotowało ponad 4600 wezwań o pomoc od początku powodzi, co świadczy o skali kryzysu.

Kluczowe akcje ratunkowe

• Pampoolah, Taree: Kobieta została uratowana helikopterem z dachu swojego domu, gdy woda sięgała niemal do okien. Musiała pozostawić większość swoich rzeczy, zabierając jedynie niezbędne leki.
• Ghini Ghini: 24 osoby ewakuowano z zalanej Pacific Highway, co było jedną z większych operacji ratunkowych.
• Glenthorne: Jordan Halloran, jej partner i dwuletni syn zostali uratowani helikopterem z górnego poziomu domu, gdy woda zalała parter. Halloran wyraziła troskę o sąsiadów i zwierzęta, które również były zagrożone.
• Wingham: Mieszkanka Eleanor Spence pomogła przyjacielowi przenieść się na wyższe tereny, gdy jego dom został zalany.

SES wydało 149 aktywnych ostrzeżeń powodziowych, w tym 37 na poziomie alarmowym i 86 na poziomie „Watch and Act”. Szef SES, Dallas Burnes, zaapelował do mieszkańców, aby ewakuowali się natychmiast po otrzymaniu ostrzeżeń, podkreślając, że pozostanie w domu jest niebezpieczne. Operacje ratunkowe były utrudnione przez silne wiatry i dalsze opady, szczególnie w nocy.

Reakcje społeczne i polityczne

Wsparcie władz

• Premier NSW Chris Minns: Podkreślił tragiczny wpływ powodzi, szczególnie po śmierci Davida Knowlesa, i zaapelował o przestrzeganie ostrzeżeń ewakuacyjnych. Zapowiedział uruchomienie Disaster Recovery Allowance (DRA) od 26 maja 2025 roku dla mieszkańców i pracowników w regionach Kempsey, Port Macquarie-Hastings, Mid-Coast i Dungog. DRA zapewnia do 13 tygodni wsparcia dochodowego dla osób, które straciły dochody z powodu powodzi.
• Premier Australii: Wyraził solidarność z poszkodowanymi i wezwał do ścisłego przestrzegania zaleceń służb ratunkowych.
• Rząd federalny i stanowy: Uruchomiono wspólne fundusze Disaster Recovery Funding Arrangements (DRFA), administrowane przez rząd NSW, oferujące wsparcie dla poszkodowanych gospodarstw domowych i firm. Mieszkańcy mogą sprawdzić uprawnienia do DRFA na stronie Services Australia i złożyć wniosek przez MyGov.

Reakcje społeczności

Społeczność lokalna wykazała się solidarnością w obliczu kryzysu:

• Phil Smith, mieszkaniec Taree, udokumentował akcję ratunkową SES, chwaląc ratowników za ich poświęcenie i określając ich jako „zasługujących na własne święto Australia Day”.
• Dheera Smith, była radna z Mondrook, opisała zalane pastwiska nad rzeką Manning, wskazując na trudności odciętych społeczności i konieczność długotrwałej odbudowy.
• Na platformie X użytkownicy opisywali powodzie jako „katastrofalne” i „bezprecedensowe”, wyrażając współczucie dla poszkodowanych i podziw dla działań SES. Jeden z postów podkreślił rekordowy poziom rzeki Manning, zwracając uwagę na skalę kryzysu.

Kontrowersje

Niektóre komentarze na platformie X sugerowały, że władze mogły niedoszacować skali powodzi na początkowym etapie, co potencjalnie opóźniło reakcję. Jednak brak oficjalnego potwierdzenia tych zarzutów każe traktować je jako spekulacje. SES i BoM podkreślały, że nieprzewidywalność opadów utrudniała dokładne prognozowanie i szybkie reagowanie.

Międzynarodowy kontekst

Porównania z innymi powodziami

Powodzie w NSW w 2025 roku wpisują się w globalny trend nasilających się ekstremalnych zjawisk pogodowych:

• Stany Zjednoczone (kwiecień 2025): Powodzie w regionach Mid-South i Ohio River Valley, określane jako „raz na 500–1000 lat”, spowodowały co najmniej 25 ofiar śmiertelnych, w tym 9-letniego chłopca w Kentucky.
• Indie (maj 2025): Bengaluru doświadczyło powodzi po opadach 100 mm w ciągu jednego dnia, co doprowadziło do śmierci trzech osób i zakłóceń w funkcjonowaniu firm technologicznych.
• Europa (marzec 2025): W Chorwacji (Dubrovnik) ulewne deszcze wywołały powodzie, a w Itali gradobicie wymagało interwencji służb.

Wpływ zmian klimatycznych

Eksperci, w tym NASA, wskazują, że globalne ocieplenie zwiększa ryzyko ekstremalnych opadów. Ciepłe oceany i atmosfera magazynują więcej wilgoci, co prowadzi do intensywniejszych opadów. W Australii, gdzie odnotowano ocieplenie klimatu o 1,5°C od 1910 roku, obserwuje się zarówno rekordowe susze, jak i powodzie. Zjawisko La Niña, które nasila opady w regionie, jest dodatkowo wzmacniane przez zmiany klimatyczne.

Przyszłość i odbudowa

Krótkoterminowe wyzwania

• Dalsze opady: BoM prognozuje kolejne 150–200 mm deszczu w ciągu 24 godzin, co może pogorszyć sytuację w regionach takich jak Hawkesbury Nepean Valley, gdzie spodziewane są powodzie od umiarkowanych do mniejszych.
• Odbudowa infrastruktury: Naprawa dróg, mostów, szkół i ogrodzeń będzie wymagała znacznych nakładów finansowych i czasu. Rząd NSW szacuje, że odbudowa może potrwać miesiące, a w niektórych przypadkach nawet lata.
• Wsparcie dla poszkodowanych: Uruchomienie DRA oraz funduszy DRFA ma na celu zapewnienie natychmiastowej pomocy finansowej dla mieszkańców i firm. Proces składania wniosków został uproszczony, aby przyspieszyć wsparcie.

Długoterminowe strategie

• Adaptacja do zmian klimatycznych: Eksperci zalecają inwestycje w infrastrukturę przeciwpowodziową, taką jak wały, systemy odwadniające i lepsze planowanie urbanistyczne w obszarach zagrożonych.
• Edukacja społeczna: SES i BoM planują kampanie edukacyjne, aby zwiększyć świadomość mieszkańców na temat ryzyka powodziowego i konieczności przestrzegania ostrzeżeń ewakuacyjnych.
• Monitorowanie środowiska: Dalsze badania nad wpływem zmian klimatycznych na częstotliwość i intensywność powodzi pomogą w lepszym przygotowaniu na przyszłe zdarzenia.

Wnioski

Powodzie w Australii w maju 2025 roku, określane jako „zdarzenie raz na 500 lat”, stanowiły jedno z najpoważniejszych wyzwań dla regionów Mid North Coast i Hunter w Nowej Południowej Walii. Rekordowe wezbrania rzek, izolacja blisko 48 800 osób, straty ludzkie i ogromne szkody materialne ujawniły skalę kryzysu. Służby ratunkowe, w szczególności SES, wykazały się niezwykłą skutecznością, przeprowadzając ponad 600 akcji ratunkowych, jednak skala katastrofy wymaga dalszego wsparcia rządu federalnego i stanowego.

W szerszym kontekście powodzie te są częścią globalnego trendu nasilających się ekstremalnych zjawisk pogodowych, napędzanego zmianami klimatycznymi. Porównania z innymi regionami, takimi jak Stany Zjednoczone czy Indie, pokazują, że świat staje przed rosnącym wyzwaniem adaptacji do nowej rzeczywistości klimatycznej. W Australii kluczowe będzie połączenie natychmiastowej pomocy dla poszkodowanych z długoterminowymi strategiami przeciwdziałania skutkom takich katastrof, aby zminimalizować ryzyko i skutki przyszłych powodzi.