Kompleksowy przewodnik turystyczny po Grado we Włoszech

Grado, malownicze miasteczko położone na wyspie w lagunie między Triestem a Wenecją, w regionie Friuli-Wenecja Julijska, to prawdziwa perła Górnego Adriatyku. Nazywane „Wyspą Słońca” (L’Isola del Sole), słynie z piaszczystych plaż, bogatej historii, urokliwego centrum oraz laguny pełnej dzikiej przyrody. Połączone z lądem groblą, Grado oferuje idealne połączenie relaksu, kultury i aktywności na świeżym powietrzu, przyciągając turystów z Włoch, Austrii, Niemiec i innych krajów. Ten szczegółowy przewodnik turystyczny obejmuje wszystkie aspekty wizyty w Grado – od atrakcji, przez kulinaria, po zakwaterowanie i praktyczne wskazówki – aby pomóc Ci zaplanować niezapomnianą podróż.

Kontekst historyczny i kulturowy

Początki Grado

Grado powstało w II wieku p.n.e. jako rzymski port wspierający Akwileję, jedno z kluczowych miast Cesarstwa Rzymskiego. Po upadku Akwilei w V wieku, spowodowanym najazdami barbarzyńców, mieszkańcy uciekali na wyspy laguny, w tym Grado, które stało się bezpiecznym schronieniem. W 579 roku Grado przejęło rolę siedziby patriarchatu Akwilei, zyskując miano „Nowej Akwilei”. W średniowieczu rywalizowało z Wenecją o wpływy handlowe i religijne, a jego znaczenie jako centrum chrześcijaństwa zaowocowało budową imponujących bazylik.

Okres Austro-Węgier

W XIX wieku, pod panowaniem Austro-Węgier, Grado przekształciło się w modne uzdrowisko. W 1892 roku cesarz Franciszek Józef ogłosił je „uzdrowiskiem zdrowotnym”, co przyciągnęło arystokrację Habsburgów i zamożnych turystów. Kąpiele morskie, terapie piaskowe i klimatyczne stały się wizytówką miasta, kładąc podwaliny pod jego turystyczną popularność.

Współczesne Grado

Dziś Grado to tętniący życiem kurort z populacją około 8000 mieszkańców, który łączy urok historycznego miasteczka z nowoczesną infrastrukturą turystyczną. Położone na wyspie połączonej 4-kilometrową groblą z lądem, oferuje 10 km plaż, malowniczą lagunę o powierzchni 16 000 hektarów oraz bogatą ofertę kulturalną i rekreacyjną. Miasto zachowuje wpływy włoskie, weneckie i austro-węgierskie, co nadaje mu unikalny charakter.

Główne atrakcje turystyczne

Historyczne centrum Grado

Bazylika Sant’Eufemia

Bazylika Sant’Eufemia, zbudowana w 579 roku, to serce historycznego centrum Grado, położonego na placu Campo dei Patriarchi. Ten romański kościół, dawna katedra patriarchów, zachwyca mozaikową posadzką z VI wieku, freskami w absydzie przedstawiającymi Chrystusa oraz srebrnym ołtarzem z 1372 roku, podarowanym przez weneckiego patrycjusza Donato Mazzalorsę. Obok bazyliki znajduje się Lapidarium, eksponujące rzymskie inskrypcje i rzeźby z I-IV wieku.

Bazylika Santa Maria delle Grazie

Sąsiadująca z Sant’Eufemia, Bazylika Santa Maria delle Grazie to jeden z najstarszych kościołów we Włoszech, wzniesiony pod koniec VI wieku przez patriarchę Eliasza. Pierwotnie wczesnochrześcijańska, przekształcona w stylu barokowym, została przywrócona do oryginalnego wyglądu w 1924 roku. Wyróżnia się mozaikową posadzką, rzymskimi kolumnami oraz trzema nawami, z których jedna zachowuje poziom podłogi z V wieku.

Baptysterium

Sześciokątne baptysterium z VI wieku, położone przy Bazylice Sant’Eufemia, to kolejny skarb Grado. Odrestaurowane w 1925 roku, prezentuje mozaikową posadzkę z motywami geometrycznymi i roślinnymi. Wokół baptysterium znajdują się archeologiczne pozostałości, w tym grobowce, które świadczą o znaczeniu religijnym miasta w starożytności.

Piazza Biagio Marin

Ten plac w historycznym centrum odsłania mozaiki z IV-VI wieku, będące pozostałościami paleo-chrześcijańskiej bazyliki. Ich integracja z przestrzenią publiczną, bez zakłócania codziennego życia, jest wyjątkowym przykładem połączenia historii z nowoczesnością. Plac to idealne miejsce na spokojny spacer i podziwianie detali archeologicznych.

Uliczki i kanały

Historyczne centrum Grado, z wąskimi uliczkami (calli) i kanałem prowadzącym do portu jachtowego, przypomina Wenecję w miniaturze. Kolorowe domy rybaków, odrestaurowane budynki i urokliwe place tworzą atmosferę sprzyjającą spacerom, zakupom w lokalnych sklepach czy odpoczynkowi w kawiarniach.

Plaże Grado

Charakterystyka plaż

Grado słynie z 10 km piaszczystych plaż, podzielonych na cztery główne odcinki: Grado Pineta, Spiaggia al Bosco, GIT (Spiaggia Grado) i Costa Azzurra. Wszystkie plaże są zwrócone na południe, co gwarantuje całodzienne nasłonecznienie, a łagodne zejście do morza i płytkie wody czynią je bezpiecznymi dla dzieci. Plaże regularnie zdobywają Błękitną Flagę za czystość wód i jakość usług.

• Grado Pineta: Bezpłatna plaża z sosnowym lasem, mniej zatłoczona, idealna dla osób szukających ciszy.
• Spiaggia al Bosco: Popularna wśród rodzin, z animacjami dla dzieci i młodzieży.
• GIT (Spiaggia Grado): Główna plaża z luksusowymi strefami VIP, dużymi gazebo i szeroką ofertą gastronomiczną.
• Costa Azzurra: Przyciąga młodszych turystów, z barami i możliwością uprawiania sportów wodnych.

Udogodnienia

Plaże oferują płatne leżaki i parasole (od 10-20 EUR/dzień), prysznice, bary, restauracje oraz strefy dla psów. Niektóre odcinki są płatne (ok. 2 EUR/osoba), ale dostępne są również plaże bezpłatne. Organizowane są tu zajęcia sportowe, takie jak siatkówka plażowa, windsurfing czy joga, a wieczorami odbywają się imprezy muzyczne.

Laguna Grado

Przyroda i casoni

Laguna Grado, obejmująca 16 000 hektarów, to raj dla miłośników przyrody. Charakterystyczne casoni – tradycyjne chaty rybackie z trzcinowymi dachami – są symbolem regionu, używanym dawniej przez rybaków. Laguna jest domem dla licznych gatunków ptaków, takich jak czaple, flamingi, kormorany i bociany, co czyni ją idealnym miejscem dla ornitologów.

Rezerwaty przyrody

W pobliżu Grado znajdują się dwa rezerwaty: Valle Cavanata i Foce dell’Isonzo-Isola della Cona, dostępne rowerem lub samochodem. Oferują szlaki piesze, rowerowe i punkty obserwacyjne, umożliwiając odkrywanie unikalnego ekosystemu laguny, w tym bagien, trzcinowisk i kanałów.

Wyspa Barbana

Wyspa Barbana, położona w lagunie, to sanktuarium maryjne z kościołem z 582 roku. Co roku, w pierwszą niedzielę lipca, odbywa się festiwal Perdòn di Barbana, podczas którego procesja łodzi ozdobionych kwiatami płynie z Grado do Barbany w 800-letnim rytuale dziękczynnym za ochronę rybaków. Wyspa jest dostępna łodzią (rejsy z Grado trwają ok. 30 minut, koszt ok. 10 EUR).

Uzdrowisko morskie

Grado od XIX wieku słynie jako uzdrowisko morskie, oferujące terapie oparte na klimacie morskim, piasku, algach i błocie. Grado Marine Spa zapewnia zabiegi takie jak talasoterapia, masaże, kąpiele w basenach z wodą morską oraz terapie regeneracyjne. To idealne miejsce dla osób szukających relaksu i poprawy zdrowia.

Aktywności w Grado

Sport i rekreacja

Jazda na rowerze

Grado oferuje ponad 40 km ścieżek rowerowych, wyróżnionych 5 „Bike Smiles” przez Włoską Federację Przyjaciół Rowerów. Trasy prowadzą przez centrum miasta, lagunę oraz do pobliskich miast UNESCO: Akwilei i Palmanovy. Grado jest także punktem końcowym trasy Alpe Adria, łączącej miasto z Salzburgiem (425 km). Wypożyczenie roweru kosztuje ok. 2 EUR/godz. lub 8 EUR/dzień.

Sporty wodne

Plaże Grado to raj dla miłośników sportów wodnych. Dostępne są windsurfing, kitesurfing, kajakarstwo, paddleboarding i żeglarstwo. Wypożyczalnie sprzętu i szkoły sportów wodnych działają od maja do września, z cenami od 15 EUR/godz. za sprzęt.

Wycieczki łodzią

Rejsy po lagunie to popularna atrakcja. Wycieczki obejmują zwiedzanie wysp, casoni i rezerwatów przyrody. Grupowe rejsy kosztują 15-30 EUR/osoba, a prywatne łodzie można wynająć na indywidualne wyprawy (od 100 EUR za pół dnia).

Piesze wędrówki

Szlaki w lagunie, szczególnie w rezerwatach Valle Cavanata i Foce dell’Isonzo, oferują możliwość spacerów wśród dzikiej przyrody. Trasy są dobrze oznakowane, a punkty obserwacyjne umożliwiają oglądanie ptaków i krajobrazów.

Kultura i wydarzenia

Perdòn di Barbana

Festiwal Perdòn di Barbana, odbywający się w pierwszą niedzielę lipca, to jedno z najważniejszych wydarzeń w Grado. Procesja łodzi z Grado do sanktuarium na wyspie Barbana, ozdobionych kwiatami, przyciąga tłumy mieszkańców i turystów, oferując wyjątkowe widowisko i możliwość poznania tradycji.

Tygodniowy targ

Co sobotę rano (8:00-13:00) wzdłuż Viale Italia 54 odbywa się największy targ w regionie. Oferuje odzież, akcesoria plażowe, lokalne produkty (wino, ser, oliwa, miód) oraz przekąski. Negocjowanie cen jest mile widziane, a targ to świetna okazja do zakupu pamiątek.

Wydarzenia kulturalne

W sezonie letnim Grado organizuje koncerty, pokazy teatralne, wieczory muzyczne na plażach oraz festiwale kulinarne. Informacje o wydarzeniach dostępne są w biurach turystycznych lub na tablicach w centrum miasta.

Kulinaria Grado

Lokalne specjały

Kuchnia Grado opiera się na świeżych owocach morza, rybach i lokalnych produktach. Najbardziej znanym daniem jest boreto – ryba duszona w sosie octowo-czosnkowym, podawana z polentą, tradycyjną potrawą z mąki kukurydzianej. Inne popularne dania to:

• Anchois all’aguglia – sardele w marynacie.
• Lanzardo alla palamita – makrela w sosie.
• Tuńczyk – grillowany lub w sałatkach.
  Polenta, często serwowana jako dodatek, jest nieodłącznym elementem kuchni Friuli.

Wina Friuli

Region Friuli-Wenecja Julijska słynie z białych win, takich jak Friulano, Ribolla Gialla, Sauvignon Blanc i Malvasia, które idealnie komponują się z daniami morskimi. Czerwone wina, jak Refosco, są mniej popularne, ale również warte spróbowania. Kieliszek wina w restaur572 roku. Co roku, w pierwszą niedzielę lipca, odbywa się festiwal Perdòn di Barbana, podczas którego procesja łodzi ozdobionych kwiatami płynie z Grado do Barbany w 800-letnim rytuale dziękczynnym za ochronę rybaków. Wyspa jest dostępna łodzią (rejsy z Grado trwają ok. 30 minut, koszt ok. 10 EUR).

Uzdrowisko morskie

Grado od XIX wieku słynie jako uzdrowisko morskie, oferujące terapie oparte na klimacie morskim, piasku, algach i błocie. Grado Marine Spa zapewnia zabiegi takie jak talasoterapia, masaże, kąpiele w basenach z wodą morską oraz terapie regeneracyjne. To idealne miejsce dla osób szukających relaksu i poprawy zdrowia.

Aktywności w Grado

Sport i rekreacja

Jazda na rowerze

Grado oferuje ponad 40 km ścieżek rowerowych, wyróżnionych 5 „Bike Smiles” przez Włoską Federację Przyjaciół Rowerów. Trasy prowadzą przez centrum miasta, lagunę oraz do pobliskich miast UNESCO: Akwilei i Palmanovy. Grado jest także punktem końcowym trasy Alpe Adria, łączącej miasto z Salzburgiem (425 km). Wypożyczenie roweru kosztuje ok. 2 EUR/godz. lub 8 EUR/dzień.

Sporty wodne

Plaże Grado to raj dla miłośników sportów wodnych. Dostępne są windsurfing, kitesurfing, kajakarstwo, paddleboarding i żeglarstwo. Wypożyczalnie sprzętu i szkoły sportów wodnych działają od maja do września, z cenami od 15 EUR/godz. za sprzęt.

Wycieczki łodzią

Rejsy po lagunie to popularna atrakcja. Wycieczki obejmują zwiedzanie wysp, casoni i rezerwatów przyrody. Grupowe rejsy kosztują 15-30 EUR/osoba, a prywatne łodzie można wynająć na indywidualne wyprawy (od 100 EUR za pół dnia).

Piesze wędrówki

Szlaki w lagunie, szczególnie w rezerwatach Valle Cavanata i Foce dell’Isonzo, oferują możliwość spacerów wśród dzikiej przyrody. Trasy są dobrze oznakowane, a punkty obserwacyjne umożliwiają oglądanie ptaków i krajobrazów.

Kultura i wydarzenia

Perdòn di Barbana

Festiwal Perdòn di Barbana, odbywający się w pierwszą niedzielę lipca, to jedno z najważniejszych wydarzeń w Grado. Procesja łodzi z Grado do sanktuarium na wyspie Barbana, ozdobionych kwiatami, przyciąga tłumy mieszkańców i turystów, oferując wyjątkowe widowisko i możliwość poznania tradycji.

Tygodniowy targ

Co sobotę rano (8:00-13:00) wzdłuż Viale Italia 54 odbywa się największy targ w regionie. Oferuje odzież, akcesoria plażowe, lokalne produkty (wino, ser, oliwa, miód) oraz przekąski. Negocjowanie cen jest mile widziane, a targ to świetna okazja do zakupu pamiątek.

Wydarzenia kulturalne

W sezonie letnim Grado organizuje koncerty, pokazy teatralne, wieczory muzyczne na plażach oraz festiwale kulinarne. Informacje o wydarzeniach dostępne są w biurach turystycznych lub na tablicach w centrum miasta.

Kulinaria Grado

Lokalne specjały

Kuchnia Grado opiera się na świeżych owocach morza, rybach i lokalnych produktach. Najbardziej znanym daniem jest boreto – ryba duszona w sosie octowo-czosnkowym, podawana z polentą, tradycyjną potrawą z mąki kukurydzianej. Inne popularne dania to:

• Anchois all’aguglia – sardele w marynacie.
• Lanzardo alla palamita – makrela w sosie.
• Tuńczyk – grillowany lub w sałatkach.
  Polenta, często serwowana jako dodatek, jest nieodłącznym elementem kuchni Friuli.

Wina Friuli

Region Friuli-Wenecja Julijska słynie z białych win, takich jak Friulano, Ribolla Gialla, Sauvignon Blanc i Malvasia, które idealnie komponują się z daniami morskimi. Czerwone wina, jak Refosco, są mniej popularne, ale również warte spróbowania. Kieliszek wina w restauracji kosztuje 5-10 EUR.

Polecane restauracje

• Ristorante al Lido: Tradycyjna restauracja z widokiem na morze, specjalizująca się w boreto i owocach morza (obiad ok. 20-30 EUR/osoba).
• Trattoria de Toni: Urokliwa knajpka w historycznym centrum, oferująca domowe dania i przystępne ceny (15-25 EUR/osoba).
• Ristorante Antiche Terme: Elegancka restauracja z wykwintnym menu, łączącym tradycję z nowoczesnością, idealna na specjalne okazje (30-50 EUR/osoba).
• Bary na plaży: Serwują szybkie przekąski, takie jak kanapki z owocami morza czy pizze (5-10 EUR).

Zakwaterowanie w Grado

Hotele

Grado oferuje szeroki wybór hoteli, od budżetowych po luksusowe:

• Hotel Hannover: 4-gwiazdkowy hotel z wellness, basenem i widokiem na lagunę, idealny na relaks (od 120 EUR/noc).
• Hotel Diana: Rodzinny hotel z tradycją, 150 m od plaży i starówki, znany z obfitych śniadań (od 70 EUR/noc).
• Hotel Ville Bianchi: Secesyjne budynki z 1900 roku, odnowione na komfortowe pokoje i apartamenty, blisko plaży (od 90 EUR/noc).

Apartamenty i kempingi

• Residence Punta Spin: Kompleks apartamentów z basenem i dostępem do plaży, idealny dla rodzin (od 60 EUR/noc).
• Kempingi: Popularne wśród rodzin, np. Camping Europa lub Camping Village Pino Mare, z basenami, parkami wodnymi i dostępem do plaży (od 30 EUR/noc za miejsce).
• Apartamenty prywatne: Dostępne przez platformy jak Airbnb, w cenach 50-100 EUR/noc w sezonie.

Praktyczne informacje o zakwaterowaniu

Większość hoteli i kempingów znajduje się w odległości spaceru od plaż i centrum. W sezonie letnim (lipiec-sierpień) warto rezerwować z wyprzedzeniem, ponieważ Grado jest bardzo popularne. Poza sezonem (maj, wrzesień) dostępne są zniżki, a miasto jest mniej zatłoczone.

Praktyczne informacje dla turystów

Jak dotrzeć do Grado?

• Samolotem: Najbliższe lotnisko to Friuli Venezia Giulia (Trieste Airport, TRS), 20 km od Grado. Z lotniska kursują autobusy (ok. 5 EUR) lub taksówki (ok. 30 EUR).
• Pociągiem: Najbliższa stacja kolejowa to Cervignano del Friuli (15 km od Grado). Stamtąd kursują autobusy do Grado (ok. 2 EUR, 20 minut).
• Samochodem: Grado jest połączone z lądem groblą, dostępną z autostrady A4 (Wenecja-Triest). Parkingi w centrum są płatne (1-2 EUR/godz.).
• Transport publiczny: Autobusy łączą Grado z Triestem (50 km), Udine (50 km) i Akwileją (11 km). Bilety kosztują 2-5 EUR.

Najlepszy czas na wizytę

• Lato (czerwiec-sierpień): Idealne na plażowanie, z temperaturami 25-30°C. Najbardziej zatłoczony i najdroższy okres; należy używać repelentów na komary.
• Wiosna (kwiecień-maj) i jesień (wrzesień-październik): Przyjemna pogoda (15-22°C), mniej tłumów, idealne na zwiedzanie i aktywności na świeżym powietrzu.
• Zima: Spokojniejsza atmosfera, wiele restauracji i hoteli jest zamkniętych, ale Grado oferuje urokliwe spacery i świąteczne jarmarki.

Koszty

• Zakwaterowanie: Hotel 3* od 60 EUR/noc, apartament od 50 EUR/noc, kemping od 30 EUR/noc.
• Wyżywienie: Obiad w restauracji 15-30 EUR/osoba, kawa 1-2 EUR, kieliszek wina 5-10 EUR.
• Atrakcje: Wstęp do muzeów 5-10 EUR, wypożyczenie roweru 8 EUR/dzień, rejs po lagunie 15-30 EUR.

Wskazówki dla turystów

• Język: W Grado mówi się po włosku, powszechny jest też niemiecki, a angielski jest dobrze rozumiany w miejscach turystycznych.
• Waluta: Euro (EUR).
• Bezpieczeństwo: Grado jest bezpieczne, ale w sezonie letnim warto uważać na kieszonkowców na targach i plażach.
• Dostępność: Historyczne centrum i plaże są w dużej mierze przystosowane dla osób z niepełnosprawnościami, z rampami i udogodnieniami.

Wycieczki w okolice Grado

Akwileja (11 km)

Akwileja, wpisana na listę UNESCO, to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych we Włoszech. Znajdują się tu ruiny rzymskiego forum, bazylika z mozaikami z IV wieku oraz Narodowe Muzeum Archeologiczne z kolekcją rzymskich artefaktów. Dojazd rowerem lub autobusem zajmuje 20-30 minut.

Triest (50 km)

Triest, położony blisko granicy ze Słowenią, oferuje monumentalny Piazza Unità d’Italia, zamek Miramare z ogrodami oraz rzymskie ruiny. Miasto łączy wpływy włoskie, austro-węgierskie i słoweńskie, tworząc wyjątkową atmosferę. Dojazd samochodem lub autobusem trwa ok. 1 godziny.

Palmanova (30 km)

Palmanova, kolejne miasto UNESCO, to renesansowa forteca w kształcie dziewięcioramiennej gwiazdy. Idealna dla miłośników historii i architektury, oferuje muzeum wojskowe i urokliwe uliczki. Dojazd zajmuje ok. 40 minut.

Rezerwaty przyrody

Rezerwaty Valle Cavanata i Foce dell’Isonzo-Isola della Cona to raj dla miłośników przyrody. Oferują szlaki piesze, rowerowe i punkty obserwacyjne, umożliwiając oglądanie ptaków i krajobrazów laguny. Dojazd rowerem z Grado zajmuje 30-45 minut.

Podsumowanie

Grado to miejsce, które łączy relaks na złocistych plażach z fascynującą historią i pięknem dzikiej przyrody. Historyczne centrum z bazylikami z VI wieku, malownicza laguna z tradycyjnymi casoni, doskonała kuchnia oparta na owocach morza oraz szeroka oferta aktywności – od jazdy na rowerze po rejsy łodzią – sprawiają, że Grado jest idealnym celem dla rodzin, par i miłośników kultury. Niezależnie od tego, czy szukasz wypoczynku, przygód, czy podróży w głąb historii, Grado oferuje niezapomniane doświadczenia. Zaplanuj swoją wizytę i odkryj tę wyjątkową wyspę Adriatyku!

Dlaczego warto odwiedzić Grado

Grado to miejsce, które zachwyca różnorodnością i autentycznością, oferując coś dla każdego typu podróżnika. Jego złote plaże, wyróżnione Błękitną Flagą, są idealne dla rodzin i osób szukających relaksu, a płytkie wody Adriatyku zapewniają bezpieczeństwo nawet najmłodszym. Miłośnicy historii znajdą tu fascynujące zabytki, takie jak bazyliki z VI wieku z mozaikowymi posadzkami, które przenoszą w czasy wczesnego chrześcijaństwa. Laguna Grado, z tradycyjnymi casoni i bogactwem przyrody, przyciąga entuzjastów ekoturystyki i obserwatorów ptaków. Miasto oferuje także doskonałą kuchnię opartą na świeżych owocach morza, lokalnych winach i tradycyjnych daniach, takich jak boreto. Grado to także idealna baza wypadowa do zwiedzania pobliskich pereł UNESCO, takich jak Akwileja czy Palmanova. Niezależnie od tego, czy szukasz wypoczynku, przygód, czy kulturalnych doznań, Grado łączy w sobie urok małego miasteczka z bogactwem atrakcji, czyniąc je miejscem wartym odwiedzenia.

Co warto zobaczyć w Grado

Podczas wizyty w Grado nie można przegapić kilku kluczowych atrakcji, które definiują charakter miasta. Historyczne centrum, z Bazyliką Sant’Eufemia i jej mozaikami z VI wieku, Bazyliką Santa Maria delle Grazie oraz sześciokątnym baptysterium, to obowiązkowy punkt dla miłośników historii i sztuki. Spacer po Piazza Biagio Marin, gdzie eksponowane są starożytne mozaiki, pozwala poczuć ducha przeszłości. Plaże Grado, takie jak GIT czy Costa Azzurra, oferują zarówno relaks, jak i rozrywkę, z możliwością uprawiania sportów wodnych czy udziału w wieczornych imprezach. Laguna Grado, z jej rezerwatami Valle Cavanata i Foce dell’Isonzo, to raj dla miłośników przyrody, gdzie można podziwiać ptaki i tradycyjne casoni. Wyspa Barbana, z sanktuarium maryjnym, to miejsce o duchowym znaczeniu, szczególnie podczas festiwalu Perdòn di Barbana. Warto także odwiedzić Grado Marine Spa, by skorzystać z odprężających terapii morskich. Te atrakcje, połączone z urokliwymi uliczkami i kanałami, sprawiają, że Grado to miasto pełne niezapomnianych wrażeń.