Czy warto codziennie łykać aspirynę? Nowe dowody naukowe

Aspiryna na co dzień: czy naprawdę jest bezpieczna?

Aspiryna, znana również jako kwas acetylosalicylowy, jest jednym z najczęściej stosowanych leków na świecie. Używana jest do łagodzenia bólu, obniżania gorączki i zmniejszania stanów zapalnych. W przeszłości aspiryna była również zalecana jako środek profilaktyczny przeciwko zawałom serca i udarom. Jednak coraz więcej badań wskazuje na to, że codzienne zażywanie aspiryny może przynosić więcej szkody niż pożytku, zwłaszcza u osób, które nie mają wysokiego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Historia aspiryny

Aspiryna została wynaleziona przez niemiecką firmę Bayer w 1897 roku. Od tego czasu zyskała ogromną popularność jako środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Jej działanie polega na hamowaniu enzymu cyklooksygenazy, co zmniejsza produkcję prostaglandyn – związków odpowiedzialnych za ból i stan zapalny.

Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych

W latach 70. XX wieku odkryto, że aspiryna ma właściwości przeciwzakrzepowe. W wyniku tego zaczęto ją stosować jako środek profilaktyczny u osób z wysokim ryzykiem zawału serca i udaru. Mechanizm ten polega na hamowaniu agregacji płytek krwi, co zmniejsza ryzyko tworzenia się skrzepów.

Nowe badania i zmiana zaleceń

Mimo że aspiryna była powszechnie zalecana jako środek profilaktyczny, nowe badania zaczęły kwestionować korzyści płynące z jej codziennego stosowania u osób bez historii chorób sercowo-naczyniowych. Badania wykazały, że ryzyko krwawienia wewnętrznego, w tym krwawienia z przewodu pokarmowego i krwotoku mózgowego, może przewyższać korzyści płynące z prewencji zawałów serca i udarów.

Badania kliniczne

1. The ASPREE Trial (Aspirin in Reducing Events in the Elderly): W tym badaniu wzięło udział ponad 19 000 zdrowych osób w wieku powyżej 70 lat. Wyniki wykazały, że codzienne zażywanie aspiryny nie przynosiło korzyści w postaci wydłużenia życia wolnego od chorób sercowo-naczyniowych, a wręcz zwiększało ryzyko poważnych krwawień.
2. The ARRIVE Trial (Aspirin to Reduce Risk of Initial Vascular Events): Badanie to obejmowało osoby z umiarkowanym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Podobnie jak w przypadku badania ASPREE, nie zaobserwowano znaczącej redukcji ryzyka zawałów serca i udarów, natomiast zwiększone ryzyko krwawień było wyraźne.

Zalecenia medyczne

Na podstawie tych i innych badań, wiele organizacji medycznych zmieniło swoje zalecenia dotyczące stosowania aspiryny:

1. American Heart Association (AHA) i American College of Cardiology (ACC): Obie organizacje zalecają, aby codzienne stosowanie aspiryny było ograniczone do osób z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, takich jak ci, którzy przeszli zawał serca, udar lub mają zdiagnozowaną chorobę wieńcową.
2. United States Preventive Services Task Force (USPSTF): Ta organizacja odradza stosowanie aspiryny u osób powyżej 70 roku życia bez historii chorób sercowo-naczyniowych oraz u osób z wysokim ryzykiem krwawień.

Skutki uboczne codziennego zażywania aspiryny

1. Krwawienia z przewodu pokarmowego: Aspiryna może podrażniać błonę śluzową żołądka i jelit, prowadząc do owrzodzeń i krwawień.
2. Krwotoki mózgowe: Zwiększone ryzyko krwawień wewnątrzczaszkowych może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych konsekwencji.
3. Alergie i reakcje nadwrażliwości: U niektórych osób aspiryna może wywoływać reakcje alergiczne, w tym astmę aspirynową, która jest formą astmy wywołaną przez kwas acetylosalicylowy.

Kto powinien unikać codziennego zażywania aspiryny?

• Osoby bez historii chorób sercowo-naczyniowych.
• Osoby z wysokim ryzykiem krwawień, w tym osoby z wrzodami żołądka, chorobami jelit, zaburzeniami krzepnięcia krwi lub stosujące inne leki przeciwzakrzepowe.
• Starsze osoby, zwłaszcza powyżej 70 roku życia, ze względu na zwiększone ryzyko powikłań krwotocznych.

Alternatywy dla profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych

Zamiast codziennego zażywania aspiryny, osoby chcące zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych powinny skupić się na zdrowym stylu życia:

1. Zdrowa dieta: Dieta bogata w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze (takie jak oleje roślinne i tłuste ryby) oraz niskoprzetworzone produkty spożywcze może pomóc w utrzymaniu zdrowia serca.
2. Regularna aktywność fizyczna: Ćwiczenia aerobowe, takie jak chodzenie, bieganie, pływanie i jazda na rowerze, mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia serca i naczyń krwionośnych.
3. Kontrola ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu: Regularne monitorowanie i zarządzanie tymi czynnikami za pomocą diety, ćwiczeń i, jeśli to konieczne, leków, jest kluczowe.
4. Rzucenie palenia: Palenie jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Rzucenie palenia znacząco poprawia zdrowie serca.
5. Utrzymanie zdrowej masy ciała: Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowej wagi.

Podsumowanie

Choć aspiryna była przez długi czas uważana za cudowny lek w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych, nowe badania pokazują, że codzienne jej zażywanie może przynosić więcej szkody niż pożytku u osób bez wysokiego ryzyka tych chorób. Zwiększone ryzyko krwawień wewnętrznych, w tym krwawienia z przewodu pokarmowego i krwotoki mózgowe, sprawia, że konieczne jest ponowne przemyślenie stosowania tego leku w profilaktyce. Zamiast tego, warto skupić się na zdrowym stylu życia i regularnej kontroli zdrowia, aby skutecznie zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem lub zaprzestaniem stosowania jakiegokolwiek leku, w tym aspiryny.